La lenga padan-a ëd l'Età ëd Mes n° 7, mars-avril 2008, pag. 2 tersa part - a continua Bepe Sané (Dragonòt) Ant la prima part ëd costo cit viagi a la dëscoverta dël Volgar padan dël Medio Ev, a l’è vëdusse coj che a son stàit jë studios che l’han parlane an época moderna e, ant la sconda part, a l’è vedusse cheicun-e dle testimonianse dl’época medioeval. Prima d’andé anans, a l’é bel arcordé che ël "Lombard" a l’era bin conossù ëdcò dëdlà dle montagne, com a testimònio le "Leys d’amors" (na gramàtica ossitan-a an vers componùa a Tolosa tra ël 1323 e ël 1356) quand a diso (sità da G. Rohlfs): "apelam lengatge estranh coma frances, engles, espanhol, gasco, lombard". Ma a l’é giumai ora ëd vëdde cole che a l’ero le caraterìstiche dla lenga padan-a dël Medio Ev. Un-a dle caraterìstiche prinsipaj a l’è cola già notà dal Machiavelli, l’utilisassion ëd la -z- al pòst ëd la -c- e ëd la -g- palataj, com an "zanze" ("ciancie"), "zent" ("cento"), "brazza" ("braccia"), "zené" ("gennaio"), etc. Fin-a ant ij nòst "Test carmagnolèis" a i é vàire esempi ëd "azò" ("acciò"). A l’é bel fé andviné che costa -z- a l’era prononsià com an piemontèis, nen com an italian. L’efet che a arzultava, sia a chi che a lesìa sia a chi che a scotava, a l’era col ëd na lenga a part e bin definìa. Lòn che a giutava a fé an manera che la lenga a fussa comun-a a l’era l’arferiment continuà ai modej literari dël latin medioeval e dël provensal e dël fransèis ëd l’época; coste ùltime doe lenghe gal-romanze con na strutura motobin davzin a cola dle lenghe dla Padania. Jë scritor a sercavo ëd dovré le forme ëd paròle comun-e a tut ël teritòri, o purament a dovravo ëd forme locaj che a j’ero stàite generalisà. Le particolarità locaj a j’ero stàite eliminà da la lenga comun-a. Për esempi, as treuva mai gnun segn che a peussa andiché la presensa dla -u- e dla -eu- (pronunsià [ü] e [ö]), con tut che sicurament ant le variant locaj a fusso present. Esempi dla koiné padan-a a peulo esse le litre dla Canselerìa dj’Este ëd Ferara. Ant un-a litra dël 1444 as treuva costa frase, motobin caraterìstica: "tropo dificile cossa ad cazarlo (el Ducha de Milano, ndr), perché el se dice a nui che a volere cazare una vechia de casa el ge vole septe zovene". Che as ten-a cont che tanti studios a penso, an base a vàire indissi lenghìstich, che "vechia" as deubia les-se "vecia" o "vegia". La frase a l’è ant un-a litra che j’Este a l’avìo mandà a Alfons d’Aragon-a, re ëd Nàpoli, a testimoniansa dl’importansa che a l’av ìa pijà ël Volgar Padan. Home Page Artìcoj an piemontèis