Lenga piemontèisa, tra passà e avnì n° 1, mars-avril 2007, pag. 4 ëd Bepe Dragonòt A-i é na lege regional dël 1990 (la n° 26, dël 10 avril 1990) che a dà la tùa a la « lenga piemontèisa » e al patrimòni lenghìstich dël Piemont. L'Aministrassion Regional ëd costo moment a vorerìa modifiché cola lege an gavand la dissitura « lenga piemontèisa », an pràtica la Region Piemont a vorerìa rinonsié a deje la tùa a la lenga che a pòrta sò nòm. Na modìfica dla lege regional an cost sens a buterìa an dificoltà ël piemontèis, che a seufr già na diminussion dij parlant specialment ant le gròsse sità e ant le generassion pì giovo. Tute le associassion piemontesiste a son al travaj për evité che la lege 26/90 a sia modificà ant ël sens che a vorerìa l'Aministrassion Regional, a l'han già presentà tante proteste e a l'han fàit ëd propòste për miglioré la lege. Ël piemontèis ant la stòria Për spieghé lòn che a sia amportant ël patrimòni dla lenga piemontèisa a basta pensé a soa stòria. Ël piemontèis a l'é dësvilupasse dal Latin Volgar, com tùit j'àutri Volgar. Un dij prim test scrivù an piemontèis a son ij « Sermon Subalpin », un monument ëd 22 lunghe prédiche, datà a la fin dël Milasent. I Sermon a son ëscrivù ant ël piemontèis dël temp përché la Gesia a l'avìa dessidù, ant ël Consili ëd Tours ëd l'813, che le prediche a fusso fàite ant la lenga dël pòpol, përché ël pòpol a podèissa capì. Tra le prime euvre stampà an piemontèis a-i é peui l' « Opera Jocunda » ëd Gioan Giòrs Alion, un nòbil d'Ast. Le part pì bele dl' « Opera Jocunda », stampà ant ël 1521, a son le farse. Pì vzin ant ël temp, ël Setsent a l'é stàit ël sécol d'òr dël piemontèis : lë Stat dij Savòja a l'era an pien dësvilup, la lenga a l'era dovrà a la Cort e la koiné (ël piemontèis comun) a l'é slargasse për tut lë Stat. Tra j'àutor pì conossù dël sécol a-i é Ignassi Isler e Edoardo Calvo; a l'é surtije ël prim vocabolari e la prima gramàtica (Morissi Pipin). L'Eutsent a l'é stàit ël sécol dij giornaj an piemontèis, che as vendìo bin, e dël teatro an piemontèis, che a l'avìa motobin dë spetator. Ant ël Neuvsent dzora a tùit a l'é stàit-ie la « Companìa dij Brandé », che an litratura a l'ha arnovà la tradission piemontèisa, a l'ha recuperà la grafìa stòrica dël piemontèis e a l'ha ciairì definitivament la gramàtica. Ël piemontèis ant l'avnì E adess? Un cit esempi dla vitalità dël piemontèis a l'é la Wikipedia an piemontèis (http://pms.wikipedia. org). Ël 6 ëd giugn dël 2006 « La Stampa » ëd Turin a l'ha dicà la pàgina dla coltura a la Wikipedia an lenga piemontèisa. L'àutor a comentava stupì (ant l'época dla globalisassion) costa proiession dla lenga piemontèisa an sla Ragnà (val a dì an sël Web) e ant l'avnì. La Wikipedia a l'é la « Ensiclopedìa lìbera » an dova tùit a peulo contribuì; la version anglèisa a l'ha già pì che un milion ëd vos e soens coste vos a son prime ant ij motor d'arserca. An sla pàgina prinsipal ëd Wikipedia (http://www.wikipedia.org), portal che a l'ha squase sinch milion d'Utent ëscrit, ël « Piemontèis » a fa soa bela figura, an mes a tute le lenghe prinsipaj. La Wikipedia an lenga piemontèisa, con tut che a sia nassùa mach a mars 2006, a l'ha pì ëd 3.000 vos, dë siense naturaj e fìsiche, dë siense umanìstiche, ëd geografìa e ëd costum, un pòch ëd tut, an sla fin. Ma pì che për la stòria dël piemontèis o për la Wikipedia an piemontèis, a l'é për tùit coj che a lo parlo, për tùit coj che a lo dòvro, për tùit coj che a lo fan vive, che ël piemontèis a mérita che la Region Piemont a rinfòrsa la tùa dla lenga piemontèisa. Home Page Artìcoj an piemontèis