Milanèis a Birkenau

Ënt la "Babele" dle vos ch'a i ero 'n Lager, dal tedesch brajà, grech, polach, ròm, fransèis, italian e tanti giargon che ognidun a parlava a soa manera, a-i era 'dcò chèich vòte cheidun ch'a parlava - sensa ofèisa për gnun - ij nòsti dialèt. Diso nòsti përchè a l'é pa mach custion ëd piemontèis, ma 'd cheicòs ch'a va pì 'n là e ch'a comunica 'n bin fòrt sentiment ëd ca. Son ancamin ch'i leso - editriss Giuntina - 'l lìber ëd Giuliana Tedeschi (prima l'avìa mai lesùlo), "C'è un punto della terra…", che për sot-titol a dis: "Una donna nel Lager di Birkenau" (Birkenau a l'era 'n Lager con le camere a gas, col doa Mengele a fasìa sòj esperiment 'n sle dòne ampedìe). Ebin, al capìtol "Arbeit macht frei" (Il lavoro rende liberi), la scrita tra seriosa e irònica ch'a l'era scrita 'n sël portal d'Auschwitz, a l'improvis as sent na vos milanèisa, ch'a dis a manera soa còse come costa: "Ehi, tusann; istamatina el voeur minga moevess" ò, pì pericolosament, "Tas, tas, maledett tudesch della malura", e via fòrt. Ebin, lesand sossì, am ven ën ment che sente parlé 'n Lager ij dialet ëd minca ca, a duvìa esse 'n cit agiut che 'nt'un mond ëd mòrt a pudìa dé n'ës-ciancon ëd vita. L'italian, d'acòrde, tra italian, ma pì 'ncora ij dialèt, ch'a ven-o da na stòria antica e a son piantà con na radis pì përfonda. ëd Giovanni Tesio - da TurinSet ëd La Stampa dij 6 dë dzèmber dël 2019

Indietro