Làit ai ghëmmo

Ëncora na frisa 'd Primo Levi, vist che soma 'ncor ënt l'agn sentenare dla nassita. Con Levi 'n bon piemontèis a va a nòsse, combin ch'a savèissa 'l piemontèis - l'é chiel a di-lo - ma a lo parlèissa bastansa pòch e con chèich stent, e peuj, pì che tut, a savèissa nen la stòria 'd chi 'n piemontèis a l'avija scrivù e a scrivìa. Pòch mal se mi deurvo le poesìe soe e treuvo "Mi faceva venire il latte ai gomiti" e 'm diso: a-i na va 'd corage, noi ch'i soma abituà a pensé che poesìa a sia sucher filà! Belessì a-i é cheicòs ch'a va pì 'n là dla "Chiave a stella", ch'a l'é peuj 'l lìber doa 'l piemontèis a la fa da padron, përchè Tino Faussone a parla come soa mama o sò pare a l'han mosta-je (e veuj nen gionté le tante conte, come cola dël ciavatin ëd San Second ënt ël "Sistema Periodico" e d'àute 'ncora). Nò, sì a-i è cheicòs 'd pì e col "làit ai ghëmmo" arvela na bela ironìa, përchè a l'é la rispòsta 'd chi ch'a parla a 'n giare ch'a veul fe-je la moral. Con sòn i veuj mach dì che 'l poesìe 'd Levi a l'han bin d'àut ëndrinta 'd lor, ma che a san 'dcò dovré d'espression ch'a son tute nòste e ch'a fan bela macia. Che peuj fé mnì 'l làit ai ghëmmo 'n ca noi lo disìo nen mach cande un a fasìa 'd discors noios, ma cò cande a la disìa (o a la fasìa) gròssa, sensa cognission. Dit sòn, a l'é peuj 'n piasì special lese la conta, "Argon", ch'a deurv come na sinfonìa 'l lìber dël "Sistema Periodico". L'é lì ch'as treuva col giargon tra piemontèis e ebraich, ch'a l'era fàit ëd na mës-cëtta pien-a 'd noanse, e 'd noanse 'dcò umoristiche. Përchè Levi a savija 'dcò rije e fé rije. Ën tuti ij cas a savìa traté con man lingera visse e virtù 'd noi òmo chèich vòte giust e pì soens dësgiust. ëd Giovanni Tesio - da TurinSet ëd La Stampa dj'8 ëd novèmber dël 2019

Indietro