Valperga 'd Caluso

Al prim d’avril dël 1815, dosènt ani fa bele giust, a meuirìa a Turin Tommaso Valperga di Caluso, un-a dle përsonalità, con Lagrange tant për dì n’àutr nòm, pì amportante dël Piemont, ël nòst «Pitagora» coma a l’ha scrivù Cesare Saluzzo. Për fesse n’idea ‘d chi a l’é stàit, còsa a l’ha rapresentà për nòsta siviltà l’Abate Caluso basta deje n’ociada a lòn ch’a na dis ël sit dl’Academia dle Siense ‘d Turin: scritor, matemàtich, orientalista, siensià, filòlogh, bibliofilo (la Biblioteca Nassional Universitaria ëd Turin a goerna soa colession ëd manoscrit arab, ebraich, incunaboli, ecc.). Noi lo ricordoma an cost cit canton përché, ansema a tante lenghe ch’a parlava e a scrivìa, Tommaso Valperga a conossìa bin ël piemontèis (e as na genava nen, a na fa arferiment an soe litre) e a l’é fin-a amusasse a porté an piemontèis l’incipit dl’Iliade. A l’ha publicà cost’inedit galup (goernà ant l’Archivi Peyron dla Biblioteca Nassional), con notassion e coment, Milena Contini sël nùmer dë dzèmber dël 2011 dl’arvista «Studi Piemontesi». E noi për arcordé ‘l bicentenari ‘d cost grand Piemontèis i na trascrivoma, an grafìa moderna, në s-cianchèt: «Musa, canté d’Achille dësgustà/ La flin-a maledeta, ch’mile guaj/ ha der ai Grech; e al diavo a l’ha mandà/ ben d’ànime smargiasse ‘d generaj,/ Rassa divin-a, e dij bon soldà./ E ‘d lor ai cornajass, ai can salvaj/ l’ha fàit pì d’una sin-a e d’un disné…». d'Albina Malerba - da TORINOsette dLa Stampa dij 17 d'avril dël 2015

Indietro