La parlà ëd Santa Maria Magior (VCO)

An fa piasì ancaminé l'ani 2012 segnaland un bel travaj ant na parlada ëd na part ëd Piemont ëd cole tère àute che tròp pòch i conossoma, che miraco a vardo pì a la Svissera e al Lombard, ma dova la gent a l'é piemontèisa ant ël fond dël cheur. Ël cadò d'un lìber pressios e grassios an lo fan Mariavittoria Gennari e Gian Piero Bona ch'a son angagiasse an costi ani përchè 'l patrimòni 'd paròle e d'anima dla gent dël Verbano Cusio Ossola andèissa nen perdù. «Mod da di. Vecchi motti di Santa Maria Maggiore» a l'é publicà da l'editor «Il rosso e il blu» (pp. 94, €15; info@ilrossoeilblu.it; tel. 032494996), con la colaborassion dla Compagnia dij Pastor, l'associassion «per lo studio, la conservazione e la diffusione del patrimonio linguistico e culturale tradizionale nei territori del Verbano Cusio Ossola e del Novarese», che fin-a da l'inissi a l'é stàita 'mpegnà con la Ca dë Studi Piemontèis për ij Cors ëd lenga e literatura dla Region Piemont. Cors, che coma as vëdd da coste pagine, a continuo a dé fior e fruta. E pròpi Mariavittoria Gennari a l'é stàita un dij pivò dij Cors...e a lo sarìa 'ncora se mach i pudèjsso porteje anans. Ël pais a l'é Santa Maria Maggiore, ma le manere 'd dì a son comun-e con cite diferense a tuta la Val Vigezzo, la famosa val dij pitor (ëd costa cové 'd pitor dla Val Vigezzo a fasìa part ëdcò Antonio Gennari, 'l papà dl'autris Mariavittoria, e soa a l'é la cuvertin-a dël lìber «L'è passù ul prev a benedì la ca». «Non si è trattato - a scriv Mariavittoria Gennari - ant l'introdussion - di un viaggio di “ritorno al passato”, né di una ricerca nostalgica. Mi è stata regalata l'occasione di essere ammessa, o riammessa, in seno ad una comunità che non ho mai conosciuto nella sua essenza. Ho riscoperto la parlata locale, ma soprattutto l'ho praticata, finalmente. Ho riascoltato la voce dei miei nonni, di mio padre. E pianto e riso e contemplato la meravigliosa capacità di descrivere il mondo e l'umanità che lo popola, attraverso pochi tratti di...colore». Un lìber pì s-ciass ëd lòn ch'a peul smijé, përchè con sirca quatsent manere 'd dì e un bochèt ëd bele fòto d'antan, an restituiss un mond. I «mod da di» a son trascrit ant la grafia tradissional dël pòst e ant la grafia normalisà second le regole dla Consulta Regional për la Lenga Piemontèisa adatà për le parlade dël Verban Cusi Ossola, an manera ch'as peussa lese ant tut ël Piemont, e a son peui spiegà an italian. Quaiche citassion ciapà sì e là për tasté costa parlada. «Col lì o-i ha j'ongg longh (quello lì ha le unghie lunghe... è dedito al furto)»; «I han dacc dènt a pata vèrta (Ci han dato dentro …senza freni) »; «L'è lént come in bò (è lento come un bue)»; «Varda ch'ad mèti la tesc-ta in mez a j'orècc (Ti aggiusto io…ti metto la testa in mezzo alle orecchie) »; «Inchéj, la migia madomà (Oggi non parla)». Parlada diversa se, ma con pòch sfòrs i soma bon a capila an tut ël Piemont. E antant l'invern a fa soa stra e «o fiòca che Dio la manda». d'Albina Malerba - da TORINOsette ëd La Stampa dij 13 ëd gené dël 2012

Indietro