Lòn ch'a-i resta dël piemontèis

A capita sempe pì soens d'ëmbate 'd lìber ch'a dòvro 'l piemontèis, fa pa gnente se scrit pì o meno bin (disoma second la grafìa 'd Viglongo-Pacòt). A l'é nen un pecatass se nen tuj a sento dabsògn d'anformesse e 'd fé le còse da bin, combin che a sarìa bin che sempe 'd pì sòn a 'ncapitèissa. Tutun stoma nen a fé ij sutij e a fé giré le sòtole con 'l fil ëd seda. Stoma a la considerassion ëd partensa: 'l piemontèis ch'a ven soens dovrà drinta l'italian ant ij lìber e ant ij romans ch'ancapita 'd lese. Tan për fé d'esempi, scheuvro che l'ultim album musical dël grup Yo Yo Mundi (presentà da Paolo Conte, e magara na parleroma) a l'é pien ëd paròle monfrin-e mës-cià ai vent ëd tute part e a s'ëntitola - varda ‘n pò lì - «Monfrà». Son ancamin ch'i leso un romans ëd Raffaella Romagnolo (che Piemme a manderà an libreria a la fin ëd gené) ch'a s'ëntitola «La masnà». Chèich temp fa l'hai parlà su cost giornal d'un romans d'Anna Mittone (publicà da Piemme), «Quasi quasi m'innamoro», ch'a conta la stòria dròla 'd na fija ch'a campa lì 'd tan an tan d'espression o 'd paròle an piemontèis ch'i trascrivo coma son scrite: «Piora nen che a l'é gnente possibil», «It ses pròpi desdeuita», «As costuma nen», «A l'é un tipo», «spatuss», «Lassa stè Maria c'a sta bin». E via fòrt (sensa dì che cheicosëtta i podrìa sempe gavé da autor come Bruno Gambarotta o Margherita Oggero e d'àutri 'ncora, a 'ncaminé da Fruttero e Lucentini: fùissa pa mach col proverbi dla «cativa lavandera», ch'a l'é 'l cheur dla «Donna della domenica»). Gnente 'd neuv përchè ant la literatura italian-a j'autor ch'a l'han mës-cià italian e parlade locaj a son un baron (për noi piemontèis a bastrìa andé da Faldella a Monti a Pavese a Fenoglio, për ij sicilian, tan për dì l'ultim e 'l pì avosà, a bastrìa Camilleri). Ma ancheuj la còsa a pìa n'aut aspet. Përchè a më smìa che la custion a sia gropà (o pì gropà) a na rason 'd color: colorì la pagina për sghicé l'euj a chi a peul capì, squasi come 'n lengage da dovré për tiré pì facilment la simpatia (në strument d'intèisa) dël letor. Pòch ëd pì che n'espedient? Probàbil. Ma peuj i penso ch'a l'é 'l segn dij temp: che 'nsema a cheicòs ch'a passa a-i è 'dcò cheicosëtta ch'arsist e ch'a fa come noi disìo a le lumasse da masnà: lumassa, lumassòt, tira fòra ij tòj cornòt… ëd Giovanni Tesio - da TORINOsette ëd La Stampa dij 23 dë dzèmber dël 2011

Indietro