Augusto Monti

Lun-es dë sta sman-a sì a l'é capitame d'esse anvità a parlé d'Augusto Monti ant un rëscontr ch'a l'é tnusse al Liceo Alfieri 'd Turin e ch'a l'é stàit organisà da la Fnism, Associassion nassional professor dë scòla media (n'organisassion fondà dël 1901) antorn al tema 'd fé j'italian vist giusta da la mira dla scòla. A l'é parlasse dël passà e dl'avnì e a l'é parlasse 'd tre o quat figure 'd prim pian ant la stòria dla scòla laica come Salvemini, Calamandrei, Codignola, Monti. A mi a l'é tocame 'd sotligné l'angage che Monti a l'ha sempe butà ant l'atività didatica ma 'dcò ant la riflession professional, pedagogica, politica, istitussional. Tutun ambelessì i n'aprofito për arcordé pitòst ch'a l'é stàit un gran estimador dla poesìa e dla pròsa piemontèisa (da Brofferio a Pietracqua, da Frusta a Pacòt) e ch'a l'ha 'dcò scrit për «Ij Brandé», 'l giornal ëd Pacòt, combin ch'as peussa pensesse che ij sò articoj an piemontèis publicà an sij «Brandé» a sio stàit tradot da Pacòt midem. Nen na custion peuj tròp amportanta. Amportant a l'é dì che Monti, në scritor ch'a conossìa tute le malissie dla retòrica classica e moderna, a l'abia avù la gòj 'd traduve an italian (e magara 'd tratelo a soa manera) ël «Don Pipeta l'Asilé» 'd Pietracqua. E a l'abia avù 'l corage 'd parlé dël Partì d'Assion anvitand ij sò compagn assionista a tnì cont - ant un-a vision ëd decentrament - ëd tuta la coltura popolar ch'a l'avìa a cheur come esempe dë stòria e 'd siviltà. Monti 'l piemontèis a lo conossìa benìssim e a va arcordà che ant un dij sò artìcoj publicà an sl'arvista «La Voce» (soma al 23 d'otober dël tërdes) a scrivìa, parland dla fija ch'a l'era naje e che a sarìa 'ndàita a balia ant un pais bin sernù: «Del quale paese imparerà il dialetto e lo parlerà in casa con noi […]la 'lingua padre', non già l'italiano composito che parlan gl'impiegati». Gnun-e intension 'd parlé d'antlora për ancheuj, ma mach 'd dì che Monti a l'avìa a cheur sò piemontèis. Gnun-e intension ëd fortì 'd còse baravantan-e. Ma 'd sicur ël topé d'arconòsse che j'italian a son fasse 'dcò grassie a le tante parlade locaj. Për mi Monti a l'é stàit un magister pròpe përchè nen mach as vërgognava nen dla soa parlada turinèisa o monfrin-a (tute doe për la vrità), ma a na fasìa 'n blason. Na bandiera 'd cola patria cita ch'a j'ëscàudava le miole e la ment. ëd Giovanni Tesio - da TORINOsette ëd La Stampa dij 9 dë dzèmber dël 2011

Indietro