Giovanni Faldella

A l'é capitane d'arcordé 'l sentenare dla mòrt d'Edoardo Calandra e miraco l'oma arcordà ij sò sfòrs për creesse na lenga italian-a ch'andeissa bin për le soe conte e ij sò romans: na lenga soa, na lenga ch'a sonèissa nen faussa e busiarda. Në sfòrs - col ëd trovesse na lenga da scrive - ch'an fa vnì an ment n'àut scritor piemontèis ch'a l'ha sernù tut'àuta manera da cola 'd Calandra: veuj dì ‘d në scritor come Giovanni Faldella (1846-1928), 'd Salugia. 'Dcò Faldella a l'é 'ndait an serca dle paròle giuste, ma nopà 'd sërchesse na lenga mesan-a, visin a le còse 'd mincadì (ma nen lontan-a da la tradission literaria), a l'ha sërcaje ant ij vocabolari e a l'é 'nventasse na lenga pa mal mës-cià d'ògni sòrt ëd paròle àute e basse, cite e gròsse, ciapand da tuti ij sécoj 'd nòstra literatura, da tute sòrt dë scritor, da tute part ch'a j'ësmijava 'd podèj ciapé e a la fin a l'ha forgià na lenga tuta soa che 'n critich come Gianfranco Contini a l'ha ficà tra cole ch'a van sota la definission 'd «macaròniche». Pa facil lese 'l Faldella dle còse pì bele, ma 'n gran gust ëd lenga an costrussion. Tutun, s'i na parloma ambelessì, a l'é për d'àute doe rason. Un-a përchè - an cost ane aniversare - a i-é da arcordé 'n Faldella risorgimental, ch'a l'ha parlà dl'Unità d'Italia coma 'd na legenda providensial (nen pròpi na mira da stòrich, ma pitòst n'anvit a ten-e cont che tuj a l'han fàit soa part ant un mass ëd fior bastansa dësgiuste: Mazzini, Garibaldi, Cavour, Vittorio Emanuele…). Faldella a l'é fin-a butasse a scrive (figurom-se, an latin) n'euvra inedita antitolà «De redemptione italica» che na studiosa dl'Università dël Piemont Oriental a l'é ancamin ch'a publica e ch'a sortirà pròpi an costi dì. La sconda rason a l'é che Faldella - gnanca a dilo - a l'ha scrivù 'dcò an piemontèis. A l'é stàit atent al teatro e a l'arnassita dël teatro classich-modern ëd Pietracqua, Garelli, Zoppis, Bersezio. E 'd sò a l'ha scrit na comedia, «Un bacan spiritual», che la Ca dë Studi Piemontèis a l'ha publicà cudìa da Caterina Benazzo. Na comedia ch'a buta an sena na rusa - bin presenta a coj agn dë slusse tra catòlich e nen catòlich - tra 'n parco e 'n sìndich (a sarà peuj Guareschi a arnové na veja custion an temp pì visin a noi, ma che tutun a smijo nen meno lontan). Na comedia dësgagià ch'a torna - an manera rustica - su na custion ch'a fa bin part dla nòstra stòria nassional. Tut vist da 'n pais ch'andasìa pian pian an sërcand nen mach na lenga ma le rason - soens dure da digerì - 'd soa Unità. ëd Giovanni Tesio - da TORINOsette ëd La Stampa dj'11 ëd novèmber dël 2011

Indietro