Ossitan e piemontèis

Stavòta doi lìber ch'a son nen scrit an piemontèis, ma ch'a l'han tansipòch ëd piemontèis: un ëd pì, l'àut ëd meno, ma a peul basté për tuit doi. Un a l'é na stòria dla poesìa ossitan-a ant j'ùltim sinquant'agn. A l'ha scrivulo Franco Bronzat. Tìtol: «1961-2011. 50 ans de literatura e non dins las valadas occitanas». A l'han pubblicalo ansema Fusta e la Chambra d'òc (pp. 204, euro 13). L'àut a l'é la rivelassion d'un poeta, Janò Arneodo, dont la Ch'ambra d'òc a pùblica la cheuita «Scaraboch sal papìe» (pp. 128, euro 12). Ancaminand dal prim i dirai che 'd piemontèis a-i na j'é nen pòch përchè tut a ciapa l'andi da Pacòt e da Tavo Burat con «L'escolo dòu Po» dël '61 (ma Bronzat a arcòrda bin ëd dì che Pacòt già dël tranta a l'avìa anandià la memòria 'd Mistral ant ël sentenare dla nassita). E peui con Pacòt e con Pare Giuliano Gasca Queirazza, a l'é stàit pì che tuit Tavo a cissé, a gropé, a anviaré n'inissiativa ch'a l'ha 'l gròs merit d'avèj dësvjà l'arnassita dle minoranse (a parte da la carta 'd Civass) e dle lenghe mnassà. Tavo a l'é stàit un grand animator: d'inissiative e dë studi, 'd passion e 'd'arvire (fin-a a l'arvira dël pom, coma disìa). E peui ambelessì a-i é tanto 'd piemontèis përchè tanti ch'a l'ha scrivù an ossitan a l'han ëdcò scrit an piemontèis (da Remigio Bermond a Bep Ross a Tavio Còsio). Për nen dì 'd Barba Tòne ch'a l'ha scrit an piemontèis la pì part dle soe poesìe. E magara 'dcò 'd Bianca Dorato ch'a l'ha scrit squasi mach an piemontèis (combin che chèich vòte, për omage, a l'abia 'dcò scrit an ossitan), ma che a l'ha mëssonà nen pòche paròle dle montagne e dle valade ossitan-e. Che noi fasso na rubrica an piemontèis a veul peui nen dì ch'i sapio nen apressié la poesìa d'un poeta come Janò Arneodo, sò mond ëd lenga ossitan-a ma 'd valor universal. Na religiosità (na religion i dirìa), cola 'd Janò, che a respira ant ël silensi, ma ch'a s'arneuva ant la speransa e ant l'inossensa. Tuta na vita gropà a le stagion e a la costuma 'd soa gent. Montagne, viasseuj anvërtojà ant ij sò «scaraboch », mèire, barme, neuit, stèile, mësté, ombre, eve, arcòrd e còse animà da la grassia e dal sentiment dla vita. Na paròla a dis tuta soa resistensa neuva, anvërtojà come sempe con l'antich. ëd Giovanni Tesio - da TORINOsette ëd La Stampa dij 14 d'otóber dël 2011

Indietro