Tramud o sanmartin

«Tramud». Na bela paròla sitadin-a che an campagna a fasìa pitòst «sanmartin». Na paròla che ant j'ùltim temp i l'hai trovà ant un lìber curios 'd Sandro Doglio e Antonella Appiano, «La storia in un bicchiere» publicà (ma a sarìa mej di torna publicà) da la Region Piemont-Assessorà a l'Agricoltura dòp ch'a l'era stàit publicà dl'otanteut da Daumerie editrice. «Tramud» ambelessì a l'é arcordà giusta për ël tramud (ël sanmartin) dla Capital da Turin a Firense. Tramud për ecelensa, tramud për mascheré n'esigensa dla diplomassia. Tramud ch'a fa pensé ai sentesinquantane, mnisand pen-a na frisa 'd pì 'n sà dl'agn dl'Unità. Mach tre agn d'apress. Turin Capital, un seugn sugnà bastansa 'n pressa, sota l'ansëgna squasi d'un miracol (ma ant la stòria a peul esse che le còse ch'a son stàite lì a mitoné a l'improvista a capito). A-i era bin staje prima des agn che Turin a l'era dventà - coma as disìa - «la Mecca d'Italia» (dal '49 al '59). E peuj le bataje dël '59, e Garibaldi e Cavour, e i Mila e Teano e via fòrt. Adess - a còse fàite - la diplomassia a campa an aria pataria lòn che Turin a l'avìa avù 'd bon giust. Capitalòta gnanca mal (combin che Cavour a fùissa për Roma e lë Zej a fùissa për Firense: da lese «Questioni urgenti»). Parlament, teatri (Le «Miserie» 'd Bersezio a son dël '63), negòsse, cafè, vita ch'a gira. Peuj la Convension dë stèmber fàita për pasié Napoleon e 'l Papa a cambio le carte 'n tàula e dël '64, via al «tramud»: capital da Turin a Firense (na manera për dì che a Roma a l'era pì nen ël cas ëd penseje). Turinèis dëscornà, le banastre ch'a-j giro pa mal. Proteste, manifestassion, doe giornà 'd feu, la fòrsa pùblica ch'a spara, mòrt, ferì, na còsa da fé por, na còsa da lassé na ferìa duverta (La «Gasëta 'd Gianduia» 'd Pietracqua ant j'aniversari dël 21 e 22 dë stèmber a seurt con ël deul). Lo sai bin che le facende a son sempe pì anvërtojà 'd lòn che mi l'hai faje. Ma mòrt a son mòrt e arcordelo chèich vòta a fa nen mal. La paròla «tramud» (bela paròla) a sagna nen pòch se pensoma al «Tramud» dla Capital da Turin. ëd Giovanni Tesio - da TORINOsette ëd La Stampa dij 30 dë stèmber dël 2011

Indietro