Luigi Pietracqua

A propòsit ëd Risorgiment, tra ij përsonage ch'a l'han fàit soa part na trovoma un che - restand piemontèis fin-a l'ùltima frisa - a l'é stàit italian fin-a ant la miola 'd j'òss. Sto italian bastansa baravantan - përchè piemontèis ëd coj bastansa dròlo - a l'é Luigi Pietracqua, nà a Voghera (come Carolina Invernizio) dël 1832 e mòrt a Turin pròpe a l'inisse dël Neussent (1901). Sòn a veul dì avèj avù sëddes agn dël '48, vinteset dël '59, vinteneuv dël '61 e trantedoi dël '64, ch'a l'é peuj n'an motobin amportant për la vita 'd Turin (con la Convension dë Stember a l'ha vorsù dì 'l sanmartin dla capital a Firense). Pietracqua a l'é 'd sicur në scritor che a fa nen part dla literatura granda, ma ch'a fa bin part ëd na literatura an piemontèis ch'a l'é nen - e nen meno sicurament - da pòch. A l'é stàit colaborator dla «Gazzetta del Popolo» - 'l giornal massònich ëd Giambattista Bottero - dla «Gazzetta Piemontese », dël «Fischietto», 'l giornal satìrich ch'a passava an sla rapa polìtich e patachin, e an ùltin dël «Birichin» (a lo arcòrda Frusta con ël nòm ëd Pare ant ël sò lìber ëd memòrie, «Tempi beati»). An piemontèis a l'era adatasse a scrive (an prinsipe squasi come 'n dover vers la gent d'estrassion pì popolar, për podèj parle-je mej e pì dësgenà) 'd comedie rapresentà da Toselli e da soa compagnìa («Le sponde dël Po», «Sablin a bala», «Gigin a bala nen», «Un pòver parco», «La famija dël soldà»). A la stessa manera a l'ha scrivù an piemontèis ëd romans «en feuilletons» che ant le edission Viglongo a së stampo 'ncora ancheuj (mach chèich titoj: «Don Pipeta l'Asilé», «Lucio dla Venerìa», «La Còca dël Gamber»). E a l'ha 'dcò scrit - sempe an piemontèis - ëd bele canson popolar a la manera 'd Brofferio. Soa creatura periòdica a l'é stàita «La Gasëta 'd Gianduia », ch'a l'é surtìa prima doe vòte a la sman-a e peuj tre dal 1866 al 1868. Ambelessì Pietracqua a fa profession 'd patriotism, a làuda Vittorio Emanuele II e a sosten la guera contra l'Austria quand che dël '66 as trata 'd gionté a l'Italia chèich tòch ch'a manco 'ncora. Moderà e patriòtich, as mosta sabaudista, gradualista, progressista e - gnanca a dilo - anticlerical. Le soe euvre a l'han giutà 'l Risorgiment a rivé al cheur e a la ment dla pì bassa gent, cola che magara a savìa nen lese, ma che ai sò spetacoj (coma conta 'dcò Augusto Monti) a 'ndasìa për trové 'n pò 'd fiusa e 'd consolassion. ëd Giovanni Tesio - da TORINOsette ëd La Stampa dij 25 ëd mars dël 2011

Indietro