Edoardo Ignazio Calvo

A le rèis ëd nòst Risorgiment, un dij clàssich, un dij passage obligà a l’é Edoardo Ignazio Calvo (1773-1804). Mèdich e giacobin, favolista sensa frange, òm da bin e umanitare, Calvo a l’é ‘l campion ëd nòsta poesìa tra Set e Eutsent: cola ch'as peul ciamesse 'ncora - combin ch'a sia na paròla 'n pò camolà - «sivil». Gnanca tante le euvre ch'a l'ha scrivù (a son stàite publicà da Gianrenzo P. Clivio ant un volum dla Ca dë Studi Piemontèis), ma sò caplavor a son le «Fàule», doa che Calvo a l'ha spantià sò bel sens dla poesìa mës-cià a sò fòrt sens politich e moral. Un sentiment ch'a l'ha falo parlé, na rabia giusta (e 'd giustissia), ch'a l'ha possalo a scrive contra ij fransèis da le bele paròle drite e dai fàit tuti al contrare. Prima le ampromësse e peui le bòte. Prima j'erbo dla libertà (Calvo ch'a scriv «L'aurora dla libertà piemontèisa», o ‘l terìbil «Sairà dij piemontèis») e peui gnentemeno che 'l Piemont trasformà 'n colònia fransèisa, un bocon da prèive dla Fransa imperialista. Na bela delusion për chi a l'avija sugnà la fior dl'«egalité». Tanti sbaruv e monta e cala (a riva Suvorov e via scapé, a torna Napoleon e via torné) për esse pijà 'n gir coma 'd sacagnin. Calvo ch'a ciapa la piuma e ch'a vemp sò feuj d'intendent e 'd poj, 'd sansùe e 'd bòrgno, 'd pito e 'd grùe, 'd tavan e 'd barbaboch, 'd babòje e 'd pataloch, ëd pondrà e 'd milan, 'd Platon e 'd mincion, e ch'a scriv soa comedia dla folìa e dl'ipocrisìa dj'òm sensa perde la drita dl'onestà ch'a deuv esse sostnùa e mantnùa. Calvo a l’é stàit ël magìster ëd Brofferio e a l'ha mostraje nen pòch al Rosa rivand fin-a al Neuvsent ëd Nino Costa. Ma pi che tut a l'ha cudì ‘l gust e ‘l giust dla fòrsa moral. Pà da desmencé l'«assion tragico-còmico-buffo-filosòfico-pòetica o profetica» ch'a s'ëntitola, con un bel pò 'd sust, « Artaban bastonà». La «comedia» ambientà «ant ël pais dij Mamaluch smamalucà» (tra piassa san Gioan e ij pòrti 'd Pò) doa ch' al médich Carlo Giulio (un dij tre «Carli», j'àutri doi a l'ero Bossi e Botta, ch'a l'avijo consignà ‘l Piemont ai fransèis galup e scarnassos) a l'han fàjne na giaca da gaveje la veuja. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner ëd La Stampa dij 19 ëd novèmber dël 2010

Indietro