Giovanni I. Pansoya (1784-1851)

Ant la viassòla che, pijandla a la larga coma i l'oma dit, an porterà travers le pagine dla leteratura an lenga piemontèisa da col clima ch'a ven ciamà 'dcò da Pinin Pacòt d'«imminente Risorgimento», fin-a a coi scritor cb'a l'han marcà an manera pi precisa la poesìa risorgimental, i poduma serché 'd conòsse, pa mach për savèj ch'a son esistù, dë scritor che miraco a ventrìa studié mej, ma che le antologìe ch'i l'oma a disposission (i m'arferisso a le doe euvre pi organiche: Gianrenzo P. Clivio, «Profilo di storia della letteratura in piemontese», Turin 2002; e a Gianrenzo P. Clivio e Dario Pasero, «La letteratura in piemontese dalla stagione giacobina alla fine dell'Ottocento. Raccolta antologica di testi», Turin, 2004), an eufro con la bela sernìa 'd test e 'd notissie biografiche. Coma tanti nòm ch'a l'han ilustrà nòsta leteratura 'dcò Giovanni Ignazio Pansoya (Turin, 30 luj 1784 - 6 d'otober 1851) a l’é stàit angagià ant la vita sivil e aministrativa 'd Turin e dël Piemont, ant j'ani 'd Carlo Felice e 'd Carlo Alberto: «Dottore in lettere e - scrive Clivio - uomo di ricca cultura (conosceva anche l'ebraico)» a l’é stàit decurion e peui Sìndich dla Sità (1836), Deputà dla sconda legislatura (1849), àutor d'euvre 'd carater filosòfich-giuridich-moral, a l'ha avù na bon-a fortun-a con ij vers an piemontèis publicà an doi lìber (1827 e 1830) antitolà: «Ricreassion dl'Autonn, vers scrit an Piemont da un piemontèis ch'as dëspiemonteisrìa mai, gnanca për fé 'd tragedie» (l'alusion a l'Alfieri). Sò «caprissi» (parèj a intitolava Pansoya ij sò scrit...) pi conossù a l’é La polemica, con na coa leteraria anteressanta ch'a l'ha avù coma protagonista an vers ël médich Michele Buniva (1794-1853) e l'Armita 'd Cavorèt (Enrico Bussolino, 1774-1838), «Dòira Gròssa ant l'ambrunì». An cost poemèt Pansoya a conta 'l trafen, 'l trambust, la vita, j'atività 'd costa contrà, ancheuj via Garibaldi, e a riess a dene na descrission pressiosa dj'abitudini, dle costume e un ritrat social dla Turin dij sò di. Vedoma qualche vers, ma ‘l bel a sarìa lesla tuta, bela anvisca e dësgagià: «Vòst Turin a l’é pur bel/na magnifica sità/ dova as treuva 'd brava gent/ d'òm 'd talent e 'd società/A-i é 'd tut, a-i é d'arsorse/ i é 'd banché con 'd bon-e borse...//i lo seu 'dcò mi che ij fit/as manten-o sempre car!/ l’é na còsa singolar,/.../ tuti j'ann as gionto 'd ca/ e j'alògg son a l'impero//...//Dòira Gròssa ant l'ambrunì/ a l’é un quàder singolar/ d'un superb ciarivarì/ Li an col'onda, lì an col mar, / che a-i bulica sensa fin/coj 'd Turin e ij forèsté...//Lì, lì pròpi ant la metà/ na doirassa sensa fin;/voi i guarde dova as treuva/un pontet për traversé/ fé pa 'l fòl, guardeve bin,/ av ancàusso për daré/ coj omon dij stivalon/ con dle pale e dle galòsse//... //Sté a Turin, e stemme ardì/ gòdvla pura sèira e di,/ ma guardeve 'd Dòira Gròssa/ vers la neuit ant l'ambrunì». d'Albina Malerba - dal Vënner ëd La Stampa dël 1m d'otober dël 2010

Indietro