Contra ël piemontèis a spropòsit

I soma bin ciapà, a disìo a mia ca. Soma bin ciapà se le lession so lòn ch'a l’é o a l’é nen ël piemontèis an ven-o - con nen pòch ëd ghignon - da Diego Novelli, ch'a l’é stàit (veuj pa dubitene) un bon sìndich e 'n bon giornalista (e fin-a 'n bon parlamentar), ma che 'd sicur a l’é mai stàit professor 'd materie lenghìstiche e dialetaj. Novelli a ciapa l'ocasion dle elession regionaj e a scriv su «Nuovasocietà» 'd màrtes 23 'd mars n'editorial për dine che ‘l piemontèis a esist nen. O basta là, son dime mi. Coma l’é sta barsiga? Coma l’é sta robiòla? Un pò andaré 'd cotura lo son, ma la còsa a më smija dròla: Novelli ch'a fa da magister a de scolé dur d'orija e 'd comprendònio. Novelli ch'a fa d'esempi lessicaj (coma as dis «èva» da sì e da là, coma as dis «cit» da là e da sì, magara dësmentiandse dij mat e dij matòt, dij fiet e dij fiolòt). Novelli ch'as dësmora con cole ch'a ciama le tre «P» ëd Còta: «Piemontese, Padania, Pirla». E antlora a ven da dì: ofelé fa tò mësté. Tan për encaminé a l’é 'n bel pregiudissi col ëd pensé che difende ‘l piemontèis a veubia dì esse leghista e padanista e cotista. Tan për finì a l’é da bòrgno neghé l'evidensa. Pròpe vera - coma disìa Alfieri - ch'a l’é inùtil discute se un a l’é nen già 'n pò d'acòrde. Lo soma bin (e nen d'ancheuj) che le parlade a cambio da pòst a pòst. Ma quand ch'as dis «piemontèis» as parla - con na frisa 'd bon sens - 'd doe còse: o dla lenga ch'a l’é fàita 'd tute le parlade dël Piemont opurament ëd la lenga 'd cola capital ch'a së s-ciama Turin (an cacamèis as dis «koinè»). Ma lòn che Novelli a mosta 'd nen savèj o 'd fé finta 'd nen capì - ciapà da la campagna eletoral - a l’é che gnun (ma pròpe gnun, gavà dij fanàtich ch'a manco mai) a pensa 'd mosté a scòla 'n piemontèis ùnich e esclusiv. Tut lòn ch'a l’é fasse e lòn che già as fà a l’é mosté ‘l piemontèis ant ël rispet 'd tute diversità locaj, pòst për pòst, coma capita për d'àutre parlade ch'a son considerà come lenghe tut curt (l'ossitan, ël walser, ël franch-provensal, e fin-a ‘l forlan o ‘l sardegneul ch'a l'han 'dcò lor soe varietà e soe variassion da pòst a pòst, da pais a pais, da borgh a borgh, da un a l'àut). Ch'a sia dit «sine ira nec studio» (fin-a ‘l latinorum!) për passion dël piemontèis. Contra ‘l ghignon ëd Novelli. Nen sensa dì che - a bòce fërme, a elession finìe - dle tre «P» 'd Còta, Piemont e Padania l'oma vist coma l’é 'ndàita. La «P» dij Pirla - am ven ël magon a dilo - l’é mej sërchela da n'àutra part. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner ëd La Stampa dij 9 d'avril dël 2010

Indietro