Umberto Luigi Ronco

An cost 2009 ch'as celebro ij sent ani dël Futurism an fa gòj arcordé un poeta piemontèis che a col moviment dròlo e baravantan a l'avìa aderì («caro a Marinetti» a scrivìa l'amis Luigi Olivero 'd chiel su l'arvista «Ël Tòr» ant ël 1945), e a l'era stàit come poeta e pitor colaborator dal 1932 dl'arvista «Futurismo» 'd mino Somenzi. Parloma d'Umberto Luigi Ronco, nà a Pamparà (Cn) ël 17 ëd magg dël 1918, a l'ha vivù a Milan (dòp na parentesi a Altavilla Monfrà), e peui dal 1938 stabilment a Roma, dova a l’è mancà ant ël 1996. Pitor a l’ha mostrà soe euvre an diverse Galerìe d’Art ëd Roma e Milan, autor ëd vàire covërtin-e për romanz e lìber për le masnà. An vers a l’ha scrivù an italian, ma peui për podèj «ritrovare definitivamente se stesso anche in letteratura, egli ha avuto bisogno di ristorarsi alle sorgenti filologiche della sua terra d’origine», a l’è butasse a scrive an piemontèis, ancaminand a colaboré con Ël Tòr : pròpi sota costa ansëgna a l’ha pubblicà dël 1962 la racòlta «Novèmber violagiàun», lìriche piemontèise con letradussion italian-e dl’autor e una prefassion polémica ‘d Luigi Olivero, antitolà con afession «Umberto Luigi Ronco ò dla moderna poesìa dl’alienassion». Moderna, neuva, lìbera ant ël léssich e ant la forma, a l’è la poesìa ‘d Ronco: ràira e s-ciassa, lìriche ch’a bruso, paròle d’un’anima «s-ciancà da so sangh e da soa aria genita: da soa tèra ‘d cel e ‘d lus, e che mal as treuva an cost mond». Vëdoma quaich vers: «Andoa a cala l’orisont, a l’è la fin./ Ma andoa noi i chitoma d’essi/l’ànima a prolonga come ‘l desideri/fòra dla carn ëd costa nòsta tèra» (da «Andoa ch’a j’è la blëssa dle paròle»); «Sità ‘d neuja, mi ‘m dëscarno/ e arvèrs an mez a j’erbe soe i speto la neuit:/sors ëd silensi e ‘d veuid» (da «Mi ‘m dëscarno»); «Doa ch’as àussa/ - davsin a l’orizont – la riga longa dla fin,/ là j’è ‘l cel pur/ dij nòsti seugn masnà» (da «Ant l’apocaliss dij color ch’a meuiro»). Lontan da j’ani mossant dël Futurism, piegà ant un dolor ancreus dël vive, Umberto Luigi Ronco a resta un poeta, e un pitor, ch’a valerìa la pen-a studié. d'Albina Malerba - dal Vënner ëd La Stampa dël 13 ëd mars dël 2009

Indietro