La vita ëd Balme

A-i é tut bin dit ant la presentassion d'Albina Malerba. La presentassion d'un lìber ëd Gianni Castagneri (sìndich ëd Balme) ch'a s'ëntitola «Lassù sotto la luna» (Neos Edizioni 'd Rivoli, tel. 011-9576450, pp. 132, euro 15): «Il posto é Balme, Barmes nell'antica parlata francoprovenzale, dove neuou mèiss est invérn e tre mèiss e fàit frèt; e la vita é quella dei barménk (così si chiamano gli abitanti), pastori, margué, che pagina dopo pagina l'autore ricostruisce quasi come un racconto: l'alpeggio, la transumanza, la caseificazione, la mungitura, la fienagione, i lavori di fine estate, i lunghi inverni, le grandi nevi d'antan, lavori, saperi, usi e costumi, gesti, volti, storie». Un lìber fàit ëd paròle e 'd mistà, e mistà - miraco - a l'é fin-a la paròla pì giusta, përchè sì a-i ven fòra 'n mond ch'a-i é pì nen, ma ch'an ven da lagiù come da 'n temp antich, come da na vita ch'an ciama e ch'a n'anciarma. Pà 'd nostalgìa - bin intèis - ma cheicòs ch'a buta, ch'a gica, ch'an parla e ch'an fa pensé. Na còsa ch'a l'é dventà religion: vis a dì ch'a gropa 'nsema stagion, travaj, ore, fatighe, natura, coltura montagnin-a, ròbe, atrass, mësté, bes-cie, vache, tome, fen, pra, faussìe, liamé, nòm (tanti nòm: 'd pòst e 'd përson-e), paròle (tante paròle italian-e e francprovensale): Pian dla Mussa, la Ciamarela, Campanin, Routchàss, Valon Maiàn, Valon Paschiet, Valon dla Comba e via fòrt. Manere 'd dì, manere 'd savèj e 'd savèj fé. Na civiltà ch'a furmiola da ste pagine come n'emossion. Fàule, nine-nane, filastròcole, cant da stabe, arsete ch'a van da la polenta a la sòma a la panada a la supa. Piat da pòver che ancheuj a son dventà da galup. Tut un mond ch'a passa ambelessì e ch'a resta fongà an nòstra ment masnà: sa l'é vera che chi a l'ha avù la fortun-a d'avèj n'infansia paisan-a peul lese (e vardesse) sto lìber con un gust special. Sust e manera. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner ëd La Stampa dël 17 d'otóber dël 2008

Indietro