La gramàtica dël Pipin

A fa piasì. A fa piasì, gnente da dì. La «Gramatica Piemontese» dël mèdich Morissi Pipin a l'é stàita stampà an anàstatica da la Ca dë Studi Piemontèis - grassie a la sensibilità dl'assessor a la Coltura Gianni Oliva - con tre scrit ëd Pier Luigi Bassignana, 'd Pare Giuliano Gasca Queirazza e d'Albina Malerba. L'anàstatica a l'é 'd 200 pagine, 'l volumèt ch'a la compagna con ij tre scrit a l'é 'd 48 pagine. Anàstatica e volumèt a son rilegà ant un cofanèt elegant (pròpe un bijoux) ch'a fa 40 euro. Gnanca tan se un a pensa ch'as pòrta a ca nen mach la prima gramàtica piemontèisa, ma na stòria che ij tre studios - ognidun për soa part e për soa art - a ricostruisso da la mira dla costuma (Bassignana), dla stòria biografica e bibliografica - (Malerba), dla stòria dla gramàtica (Gasca Queirazza). A l'é passàjne d'eva sot ij pont ëd Pò da col 1780 ch'a l'ha vist seurte la Gramatica ch'a sërcava 'd deje dignità 'd lenga a na lenga che cheicun a ciamava «mauvais jargon» (Francesco Dalmazzo Vasco) o «gergaccio» (Alfieri, che tutun a l'ha scrìvù 'n piemontèis doi sonèt ch'a son intrà ant la literatura piemontèisa). A l'han visne 'd brute e 'd bele le sòrt dël piemontèis. Ma gnun, për la vrità, a l'è dësmentiasse d'un volum come col dël Pipin, ch'a l'ha butà - e sossì Pacòt a lo savìa benìssim, coma a arcòrda ant sò bel profil Albina Malerba - d'una grafìa unificà, ch'a l'ha dàit bon-a preuva (da Pacòt an sà) 'd soa rassionalità. Ant ij temp dël mèdich Pipin a-i era la volontà 'd fé dël piemontèis na lenga ch'a fùissa l'espression ëd na comunità. Ma ëdcò ch'a fùissa l'espression dla lenga dla Cort. E donca 'd na lenga bin sernùa, fàita 'd bel deuit e d'umanità. Adess le còse a son motobin cambià, ma cola gramàtica lì a l'é come dì 'ndé 'n serca dle radis. Prima 'd tut a l'è na gòj lesila, peuj a l'é na gòj avèila. Elegansa fa grado. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner dla Stampa dël 12 ëd Gené dël 2007

Indietro