Un futurista ch'a l'ha scrit an piemontèis. Con chiel poesìa 'd vers lìber e dësgagià

Damentré che a Palass Cavour a-i é 'd sena la mostra "L'estetica della macchina da Balla al futurismo torinese" (dal 29 d'otober 2004 al 30 'd gené 2005) e damentré che për l'ocasion tra le conferense ch'a la compagno as na preved un-a riservà a la poesìa futurista da Fillia a Umberto Luigi Ronco, pà mach përchè a la scrivù 'dcò an piemontèis. A l'ha nen scrivu 'd poesìe futuriste an piemontèis (a-i sarìa staje gnente da stupisse përchè an serte parlade d'àutre lenghe regionaj coma 'l sicilian e 'l napoletan a l'é capità). Ma a l'é stait pitost un futurista ch'a l'ha scrivù an italian e ch'a l'é ancaminasse a scrive 'n piemontèis motobin pì anans, quand a l'ha publicà - ant ël 1962 - soa prima e unica sèrnia poetica (còsa a sia restaje tra soe carte dòp la mòrt i na saj gnente), antitolà "Novèmber violagiàun", presentà da Luigi Olivero sensa gena d'amicissia e dritura con severità (amicus Plato ...). Ronco a l'era nà a Pamparà (an provincia 'd Cone) dël tërdes, a l'avija vivù a Milan e ant ël Monfrà, ma peuj a l'era andait a sté a Roma e a Roma a l'é mancà ant ël 1997. Pitor, giornalista, poeta, a l'avija partessipà al moviment futurista e dal 1932 a l'avija colaborà al setimanal "Futurismo" 'd Mino Somenzi. Peuj a l'era s-cioduje "Novèmber violagiàun" ("Cangé toa carn," ch'as fa reusa dësbandia dla sèira," con ël calor vërd" dël neuv di d'otonn," a l'é inutil")" pien-a 'd riferiment a j'autor simbolista e "maudits", da Baudelaire a Rimbaud. Pien-a 'd deliri, 'd "cauchemar", 'd seugn sbies, ëd desert, la perdita dla ca come manera 'd dì la ferìa esistensial, la sità come pòst paciostrà" ("Sità 'd neuja, mi 'm dëscarno" e arvèrs an mez a j'èrbe soe i speto la neuit:" sors ëd silensi e 'd veuid ancreus")." Lò ch'as combin-a nen tant con le ideje dël futurismo pì otimìstich. A noi Ronco an fà pensé che con chiel la poesìa an piemontèis a l'ha avù sò corage 'd provesse a 'd vers pì lìber e dësgagià. Cheicòs dla veja esperiensa futurista a l'é donca restaje. ëd Giovanni Tesio - dal Vënner dla Stampa dël 3 dë Dzèmber dël 2004

Indietro